Διαβάστε τη συνέντευξη και εδώ
Αν υπάρχει ένα είδος κόμικς που “ευδοκιμεί” στην Ελλάδα, αυτό είναι δίχως αμφιβολία τα ιστορικά κόμικς. Μόνο τα τελευταία χρόνια έχουμε διαβάσει μισή ντουζίνα ιστοριών που διαπραγματεύονται την -σχετικά- σύγχρονη ιστορία μας με διάφορους τρόπους – από το steampunk Μυθοναύτες μέχρι τα πρόσφατα 1922 και ’21: Η μάχη της πλατείας. Ένα ακόμη ιστορικό κόμικ της φετινής σοδειάς είναι και η Θεοφανώ σε σενάριο του Θεοχάρη Σπύρου και σχέδιο της Χρυσαυγής Σακελλαροπούλου, το οποίο τοποθετείται σε μια παρεξηγημένη ιστορική περίοδο, εκείνη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας, ξετυλίγοντας την ιστορία της ζωής της Θεοφανούς.
Με αφορμή, λοιπόν, την κυκλοφορία του κόμικ μιλήσαμε με την Χρυσαυγή Σακελλαροπούλου, προκειμένου να φωτίσει τη δημιουργική διαδικασία πίσω από τη Θεοφανώ.
*
Αρχικά, θα ήθελα να μας πείτε λίγα λόγια για εσάς και τη σχέση σας με τα κόμικς.
Είμαστε δύο συντελεστές. Εγώ είμαι η Χρυσαυγή Σακελλαρόπουλου και ανέλαβα όλο το καλλιτεχνικό κομμάτι για το Θεοφανώ. Ασχολούμαι με την κλασική ζωγραφική από μικρό παιδί και τα τελευταία τέσσερα χρόνια με το digital art. Ο συγγραφέας του σεναρίου και των διαλόγων είναι ο Θεοχάρης Σπύρος, πτυχιούχος αγγλικής φιλολογίας του Πανεπιστημίου Αθηνών, λάτρης της ιστορίας και των κόμιξ.
Και για τους δυο μας, αυτή είναι η πρώτη μας προσπάθεια στο χώρο των κόμιξ και συγκεκριμένα στα graphic novel τα οποία έχουν μεγάλη απήχηση στο εξωτερικό και ελπίζουμε σε κάτι ανάλογο και εδώ στην Ελλάδα.
Η ιστορία σας τοποθετείται χρονικά στο Βυζάντιο, μια αρκετά αμφιλεγόμενη περίοδο. Τι σας παρακίνησε να ασχοληθείτε με αυτή την περίοδο και κατά πόσο άλλαξε η αντίληψη σας για αυτήν, ύστερα από την έρευνα που κάνατε για τη Θεοφανώ;
Η Βυζαντινή περίοδος είναι μια αρκετά παρεξηγημένη περίοδος της ιστορίας γιατί την έχουμε συνδέσει στενά με κάποια διαχρονικά στερεότυπα τα οποία, πάνω κάτω, όλοι γνωρίζουμε. Αυτό έχει αλλάξει στους διεθνείς ακαδημαϊκούς κύκλους τα τελευταία χρόνια, σε τέτοιο σημείο που θα μπορούσαμε να πούμε ότι βλέπουμε ένα μεγαλύτερο ενδιαφέρον για τη Βυζαντινή ιστορία στο εξωτερικό παρά στην Ελλάδα. Μέσα από δημοφιλή podcasts στα αγγλικά και από πρόσφατες εκδόσεις ανακαλύψαμε ένα διαφορετικό, λαμπρό Βυζάντιο που δεν μπόρεσε η σχολική ιστοριογραφία να μας το επικοινωνήσει.
Το Βυζάντιο είναι σε τέτοιο μεγάλο βαθμό ενταγμένο στην Νεοελληνική κουλτούρα που είτε δεν το αντιλαμβανόμαστε, είτε απλά το αγνοούμε . Βρίσκεται στην ίδια τη γλώσσα που μιλάμε, στα ήθη και τα έθιμα, τη μουσική ακόμα και πολλά από τα φαγητά που τρώμε. Για να είμαστε απόλυτα ειλικρινείς, πριν ασχοληθούμε με αυτό το project, ούτε εμείς κατανοούσαμε την μεγάλη επιρροή του Βυζαντίου στην καθημερινότητα μας.
Αυτό που μας παρακίνησε να ασχοληθούμε με αυτή την περίοδο λοιπόν, ήταν το γεγονός ότι καθαρά με βάση τα ιστορικά γεγονότα, η μεσαιωνική εποχή στην γεωγραφική περιοχή μας είναι το ίδιο συναρπαστική με την δυτική μεσαιωνική περίοδο η οποία, σε αντίθεση με το Βυζάντιο, υπέρ-προβάλλεται μέσα από ταινίες και τη λογοτεχνική παραγωγή. Ως μεγάλοι fans σειρών όπως το Game of Thrones, το Vikings, και ταινιών όπως η τριλογία του Άρχοντα των δαχτυλιδιών αποφασίσαμε να αναδείξουμε μια συναρπαστική Βυζαντινή ιστορία όπως αυτή της Θεοφανούς και να βάλουμε ένα μικρό λιθαράκι στο να μπει κάποια στιγμή και η περίοδος του Βυζαντίου στην Ποπ κουλτούρα.
Διαβάζω πως μια από τις επιρροές του κόμικ σας είναι το Game of Thrones. Αναρωτιέμαι, λοιπόν, μπορούν οι δολοπλοκίες του GoT να συγκριθούν με εκείνες του Βυζαντίου;
Η επιρροή των βιβλίων και της σειράς φαίνονται μέσα από δύο χαρακτηριστικά που έχουμε εισάγει στο Θεοφανώ. Το πρώτο είναι ο τρόπος με τον οποίο λειτουργούσε η μεσαιωνική πολιτική και το δεύτερο είναι ότι δεν υπάρχουν καλοί ή κακοί χαρακτήρες, αλλά προσωπικότητες οι οποίες λειτουργούν με βάση τα προσωπικά τους συμφέροντα και τις φιλοδοξίες τους. Η Βυζαντινή ιστορία βρίθει από από ενδιαφέρουσες προσωπικότητες που ούτε θα συμπαθήσει κανείς αλλά ούτε και θα αντιπαθήσει αν κατανοήσει την ωμή πραγματικότητα εκείνης της εποχής. Μια από αυτές είναι και η Θεοφανώ.
Το Game of Thrones μέσα από μια μυθοπλασία παρουσίασε ρεαλιστικό μεσαιωνικό πολιτικό σκηνικό και έκανε αναγνώστες και τηλεοπτικό κοινό να μείνουν με το στόμα ανοιχτό σε πολλές σκηνές. Η μόνη διαφορά με το Βυζάντιο είναι πως στο δεύτερο ό,τι συνταρακτικό συνέβη, ήταν πραγματικό ιστορικό γεγονός. Επομένως θα μπορούσαμε κάλλιστα να λέμε ότι στο θέμα των δολοπλοκιών, το Game of Thrones θυμίζει Βυζάντιο και όχι το ανάποδο.
Φαντάζομαι πως μια από τις δυσκολίες των ιστοριών βασισμένων σε ιστορικά γεγονότα είναι ο συνδυασμός της δραματουργίας με την ιστορική πιστότητα. Εσείς επιλέξατε να εστιάσετε περισσότερο στο ένα από τα δύο ή προτιμήσατε να υπάρχει μια «αρμονική συνύπαρξη»;
Προσπαθήσαμε όσο μπορούσαμε να συνδυάσουμε και τα δύο. Στο κομμάτι της δραματουργίας μας περιόρισε πολύ ο αριθμός σελίδων γιατί η ιστορία της Θεοφανούς εκτυλίσσεται σε ένα βάθος 20 ετών. Για να μπορέσουμε να φτιάξουμε μια συνεκτική ιστορία, παραλείψαμε κάποιους ιστορικούς χαρακτήρες ώστε να μπορέσουμε να χτίσουμε όσο περισσότερο γίνεται τους κεντρικούς χαρακτήρες και προσαρμόσαμε το σενάριο με τέτοιο τρόπο ώστε να μην χάνεται η ιστορική πιστότητα και παράλληλα να υπάρχει μια κατανοητή ροή στην πλοκή.
Όπως αναφέραμε, σκοπός μας ήταν να βοηθήσουμε τον αναγνώστη να γνωρίσει ένα διαφορετικό Βυζάντιο. Ένα Βυζάντιο όπως ήταν πραγματικά και όχι όπως στερεοτυπικά το φαντάζεται ο πολύς κόσμος. Κάναμε αρκετή έρευνα για να απεικονίσουμε τα ρούχα που φορούσαν, την αρχιτεκτονική των κτιρίων, την κοινωνική δομή και μερικά από τα ήθη και έθιμα εκείνης της εποχής.
Προοριζόταν εξαρχής η Θεοφανώ για πρωταγωνίστρια της ιστορίας σας ή προέκυψε ύστερα από την ιστορική έρευνα; Τι σας κέντρισε το ενδιαφέρον σε εκείνη;
Επιλέξαμε την Θεοφανώ καθαρά με βάση την πλοκή και την ιστορική περίοδο στην οποία έζησε. Στην πλοκή εμφανίζονται αρκετές γνωστές ιστορικές προσωπικότητες όπως ο Νικηφόρος Φωκάς και ο Ιωάννης Τσιμισκής, και συμβαίνουν σημαντικά ιστορικά γεγονότα όπως η πολιορκία του Χάνδακα και η κατάκτηση Κρήτης από τους Βυζαντινούς.
Είναι επίσης μια εποχή ανάπτυξης των τεχνών και των γραμμάτων, η αρχαιοελληνική γραμματεία διασώζεται από τη λήθη καθώς αντιγράφονται εκτεταμένα τα έργα των αρχαίων Ελλήνων συγγραφέων και η καλλιτεχνική παραγωγή παράγει αριστουργήματα, πολλά από τα οποία έχουν διασωθεί στις μέρες μας και εκτίθενται σε μουσεία του εξωτερικού όπως το Λούβρο και το ΜΕΤ της Νέας Υόρκης.
Όπως αναφέραμε και πριν, αυτό που μας κέντρισε στη Θεοφανώ ως χαρακτήρα είναι ο τρόπος με τον οποίο ως γυναίκα σε ένα μεσαιωνικό περιβάλλον αποφάσισε να αντιμετωπίσει ισχυρές ιστορικές προσωπικότητες με κύριους γνώμονες την επιβίωση της στην αντίξοη, για μια γυναίκα του τότε, πραγματικότητα του Βυζαντινού παλατιού και την προστασία των παιδιών της και κληρονόμων του θρόνου από τους επίδοξους διεκδικητές του. Με βάση αυτό που αναφέραμε για τον ρεαλισμό των χαρακτήρων παραπάνω, εξ’ αρχής σχεδιάσαμε και τη Θεοφανώ με τέτοιο τρόπο ώστε να μην είναι ούτε η καλή πριγκίπισσα των παραμυθιών, αλλά ούτε και η κακιά μάγισσα, αλλά μια αληθινή γυναίκα και μητέρα της εποχής της.
Υπάρχει κάποιος χαρακτήρας με τον οποίον δεθήκατε περισσότερο;
Καθαρά ως χαρακτήρα, συμπαθήσαμε τον Βασίλειο Λεκαπηνό. Ο χαρακτήρας αυτός απεικονίζει σε τέλειο βαθμό αυτό που στα αγγλικά ονομάζουμε neutral evil. Eίναι από τους χαρακτήρες που δεν εμφανίζουν ίχνος συναισθήματος και λειτουργούν πάντα με βάση τις προσωπικές τους φιλοδοξίες και τον ωμό πολιτικό ρεαλισμό.
Ο Βασίλειος Λεκαπηνός είναι ένας ευνούχος, ανήκει δηλαδή σε μια αρκετά παρεξηγημένη κοινωνική ομάδα του Βυζαντίου. Συνήθως οι στερεοτυπικές περιγραφές ευνούχων τους απεικονίζουν ως ευτραφείς και θηλυπρεπείς. Ο Βασίλειος Λεκαπηνός ήταν ψηλός και αρρενωπός και είχε συμμετάσχει μάλιστα και σε εκστρατείες ως στρατηγός, γι’ αυτό το λόγο σε αρκετά σημεία απεικονίζεται με στρατιωτική στολή.
Η βυζαντινή Τέχνη είναι εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και αναγνωρίσιμη. Σε τι βαθμό επηρεάστηκε το σχέδιο από αυτήν;
Μπορώ να πω ότι επηρεάστηκε αρκετά από τη Βυζαντινή τέχνη γιατί αποτέλεσαν πρότυπα για το σχέδιο μου, αρκετά αντικείμενα βυζαντινής τέχνης, εικονογραφίες από εκκλησίες και κοσμικές απεικονίσεις που έχουν διασωθεί σε αρκετά βιβλία της Βυζαντινής εποχής. Κατα κύριο λόγο όμως, το στυλ που ακολούθησα ήταν αυθόρμητο και περισσότερο επηρεασμένο από την πολυετή μου ασχολία με την κλασική ζωγραφική.
Μέσα στο graphic novel θα δει κανείς αρκετά Βυζαντινά έργα τέχνης όπως τα φιλντισένια τρίπτυχα, τα χρυσά στέμματα και η περίφημη σταυροθήκη του Limburg, για τα οποία παραθέτουμε περισσότερες λεπτομέρειες στο τέλος του βιβλίου. Επίσης ανατρέξαμε αρκετά και στη βιβλιογραφία για να απεικονίσω Βυζαντινά κτίρια που δεν υπάρχουν πια, αλλά και ήδη υπάρχοντα όπως η Αγία Σοφία, την οποία θα εκπλαγούν πολλοί όταν δουν το εσωτερικό της, γιατί δεν θυμίζει σε τίποτα σχεδόν μια σημερινή εκκλησία.
Υπάρχει κάποιο πρότζεκτ που ετοιμάζετε;
Αυτή την εποχή ετοιμάζουμε την ιστορία του γιου της Θεοφάνους, του Βασίλειου, γνωστού και ως Βουλγαροκτόνου. Ενώ είναι μία από τις πιο αναγνωρίσιμες Βυζαντινές μορφές δεν γνωρίζουμε και πολλά για την προσωπικότητα του και πως αυτή τον επηρέασε στις αποφάσεις που πήρε. Να πούμε εδώ ότι ο Βασίλειος εμφανίζεται και στο “Θεοφανώ”. Αυτά τα γεγονότα που συμβαίνουν στο παλάτι τα ζει και ο ίδιος ως παιδί, τον στιγματίζουν και διαμορφώνουν την προσωπικότητα που θα αναδείξουμε στο επόμενο μας project.
Πού βρίσκουμε τη Θεοφανώ για αγορά;
Μπορείτε να το βρείτε σε όλα τα κεντρικά βιβλιοπωλεία της αγοράς ή να το παραγγείλετε από το τοπικό σας βιβλιοπωλείο δίνοντας τον κωδικό ISBN. Επίσης μπορείτε να μπείτε και στο site byzantinetales.com και να το παραγγείλετε απευθείας από εμάς
Comments